- Dil

Sovet dövründə Bakı daha “azərbaycanca” idi

“Bakı şəhərinə gələn qonaq dil baxımından buranın bir Azərbaycan şəhəri olduğunu heç cür bilə bilməz. Çünki şəhərdə Azərbaycan dilində obyekt və məkan adları, demək olar ki, yox dərəcəsindədir. Rus dilinin 2-ci ana dili kimi bizə sırıdıldığı Sovet dövründə belə Bakı indikindən daha “azərbaycanca” idi. O illərdə Bakıda “Yeddi gözəl”, “Suvenirlər”, “İdman malları”, “Azərbaycan çörəyi”, “Bahar”, “Azərbaycan” kinoteatrı, “Kəhrəba” kafesi kimi obyekt adları olduğu halda, bu gün həmin ərazidə onlar türk və ingilis dilində adlandırılmış obyektlərlə əvəzlənib”.

Bunu Demokrat.az-a açıqlamasında “Filoloji Araşdırmalar və Dil Monitorinqi Mərkəzi”nin sədr müavini Gülyaz Əliyeva deyib. O bildirib ki, xarici dillərdə adlandırılmış obyektlərə baxıb Bakının Azərbaycan, dilinin isə azərbaycanca olduğunu anlamaq olmur:

“Öncə onu deyim ki, dil təkcə insanlar arasında ünsiyyət vasitəsi deyil. O, həm də dövlətçiliyin mühüm atributlarından biri, mədəniyyətin mövcudluğunun şərti, onun yaşamasının spesifik üsuludur.

Müstəqillik qazandıqdan sonra ana dilinin milli dövlətçiliyimizin əsas atributlarından biri kimi tanıdılması ilk və vacib məsələlərdən biri kimi diqqət mərkəzində olub.
Bu gün bunlara baxıb Bakının Azərbaycan, dilinin isə azərbaycanca olduğunu deyə bilmirsən. Bu yazılara əsasən, şəhərin hansı xalqa məxsus olduğunu müəyyən etmək çətindir. Təkcə Bakının “Fəvvarələr meydanı”na nəzər salmaq sözümüzün doğruluğunu isbat edər.

Sovet dövründə Bakıda “Amfibiya adam” bədii filmi çəkilərkən şəhəri xarici şəhərə oxşatmaq üçün xeyli vəsait xərcləyərək kiosk və bəzi məkanların adlarını əcnəbi dildə yazmışdılar ki, Bakı xarici şəhərə oxşasın. Bu gün bizim şəhərdə istənilən xarici filmi obyekt adlarını dəyişdirməyə bir qəpik belə xərcləmədən asanlıqla çəkmək olar. Əksinə, Bakının bir Azərbaycan şəhəri olduğunu göstərmək üçün xeyli vəsait tələb olunar. Çünki şəhərdə, demək olar ki, obyekt və məkan adlarının çox böyük bir hissəsi məhz ingilis və digər əcnəbi dillərdədir”.

Gülyaz Əliyeva bildirib ki, bu məsələ ilə bağlı məhdudiyyətlər olmalıdır:

“Bu məsələ çox ciddi məsələdir və təxirə salınmadan qarşısı alınmalıdır. Qarşısını almaq üçün qanun və fərmanlar var. Qəbul olunmuş qərarlara əsasən, lövhələr dövlət dilində yazılmalıdır, xarici dildən kömək məqsədilə istifadə olunmalıdır. Amma nədənsə paytaxt küçələrində verilən qanunlara əməl olunmur. Bu obyektlərin sahibləri də, o adlara icazə verənlər də bilməlidirlər ki, Azərbaycan Respublikasında yaşayırlar və onun qanunlarına tabe olmalıdırlar”.

Cavidan Mirzəzadə
Demokrat.az