Gülyaz ƏLİYEVA
Bu günlərdə sosial şəbəkələrdə paylanmış bəzi xəbərlər, faktlar məni heyrətləndirdi! Əslində heyrətlənməməli idim! Amma yenə də… Erməninin etdiyi heç nəyə, heç bir saxtakarlığa, nankorluğa, alçaqlığa, vəhşiliyə heyrətlənilməməli. Bunlar tarixən bu cür olublar. Erməninin peşəsi daş atıb başını tutmaq, var qüvvəsi ilə bağırıb özünü yazıq göstərmək olmayıbmı? Güzgüyə baxıb öz adını özgəyə qoymaq olmayıbmı?
Onların mənfi xüsusiyyətlərini ta qədimdən bu yana dünyanın bir çox xalqlarının, elə təəssübkeş xristian millətlərinin görkəmli tarixi şəxsiyyətlərinin dilindən eşitməmişikmi? Əvvəlcə, rusun himayədarlığı ilə İrəvan xanlığında, sonra satqınlığa, xəyanətkarlığa görə Türkiyədən qovularaq yenə də rusa sığınaraq, Qarabağa yerləşdirilən bu zəhərli ilanların yaşadıqları yerlərin çoxunun adının “sığınacaq” adlanması da onların sonradan bizim yerlərə gəldiklərini bir daha sübut edən faktlardır. Bu haqda Y.V.Çəmənzəminlinin, əsasən, tarixi faktlara söykənən “İki od arasında” əsərində də rast gələ bilərik. Qarabağda erməni adı ilə adlandırılan heç bir qədim toponim yoxdur, bu da onların buranın əzəli sakini olmadıqlarının, sonradan yerləşdirildiklərinin ən tutarlı faktlarından biridir. Ona görə də onlar tarixən, zaman-zaman bizim toponimləri müəyyən dəyişikliklərə uğradaraq özününküləşdirməyə, öz adlarına çıxmağa çalışmışlar.
Hamıya məlumdur ki, onların “Artsak” adlandıraraq özününkü hesab etdikləri söz də “ər” və “sak” tayfa adlarının birləşməsindən yaranmış türk sözüdür və qədim tarixi mənbələrə əsasən, bu fakt da tarixçılər tərəfindən təsdiq olunub. Bizim Qarabağda bu torpaqların daimi, əzəli və əbədi sakini olduğumuzu isə şair demiş: “hər saxsı parçası, hər məzar daşı”nın sübut etdiyi qədim tarix yatır. Bizim hər toponimimiz, hər oykonim və hidronimimiz bu yerlərin qədim türklərə məxsusluğunu göstərən inkaredilməz, daşdan keçən faktlardır. Bunu yaxşı bilən saxtakarlıqları ilə hələ Sovet dövrü “Orxon-Yenisey” daş kitabələrindəki yazıların qədim erməni əlifbası olduğunu dünyaya saxta faktlarla sübut etməyə çalışarkən iflasa uğrayan ermənilər yenidən o üsula əl ataraq özlərindən qədim “tarix istehsal edən emalatxana” yaradıblarmış.
Belə ki, sosial şəbəkədı paylaşılan bir yazıda qeyd edilir ki, işğal etdikləri Kəlbəcərdə ermənilərin “qədim tarix “istehsal edən emalatxana”sı tapılıb. Emalatxanada ustalar daşları yonur, üstünə yazılar yazır, xaç çəkir, sonra sirkədə saxlayır, torpağa basdırıb qədimi görkəm verirlərmiş. Görün bunlar nə dərəcədə gerizəkalılığın öndə gedənləridir! Məncə, bu fakt bütün dünyaya çatdırılmalı. “Qədim erməni tarixi istehsal edən emalatxana” hasara alınaraq qoruq yaradılmalı, bütün ermənipərəst və ermənipərəst olmayan turistlərə göstərilməlidir! İşğaldan azad olan Kəlbəcərdə ermənilərin “qədim daşlar” istehsal edən emalatxanasını bütün televiziyalar işlqlandırmalı, dünya bunların necə bir “qədim və mədəni” xalq olduqlarına biganə qalmamalıdır. Atalar necə deyib? “Yüz eşitməkdənsə, bir görmək yaxşldır”. Odur ki, biz bundan yararlanmalıyıq. Hazır sübutdur, öz silahlarıyla özlərini vurmaq üçün bizə gözəl fürsət veriblər. Əgər bizim belə emalatxanamız onlara məlum olsa idı, indi bütün dünya – Avropa Şurası, BMT, nə bilim Minsk Qrupu od qoyub odlayardı bizi, şaxtakar xalq kimi. Bu gün tək bircə bu faktı televiziya kanallarının, qəzet, jurnal, saytların xarici dillərə tərcümə edib tirajlamaları, buna saatlarla xüsusi verilişlər həsr etmələri çox vacibdir. Nəinki bayağı verilişlər, gərəksiz məlumatlar yaymaq.
Qoy dünya görsün “bizim torpağımız, abidələrimiz” – deyənlərin abidələri hansı kustar arxaizm dövrünə aidmiş. Qoy dünya görsün işğal olunmuş torpaqlardan sanki ən qəddər və vəhşi bir qəbilənin keçdiyini xatırladan, bütün tarixi, maddi və mədəni abidələrimizi dağıdaraq özlərinə qədim tarix yaradan ermənilərin necə “qədim və mədəni” bir xalq olduğunu!
Özlərinin buraya sonradan gəldiklərini çox dəqiq bilən bu ermənilər planlı şəkildə “iş görüb”, onlar hər yanda qədim türk maddi-mədəni abidələrini vandalcasına yox edırək “özününküləşdirməyə” çalışıblar. Bura qədim toponimlərimiz, şəhər və kənd adlarımız da daxildir.
Onlarla tanış olduqca acıyıram. Bir var xalqın içində belə fərdlər ola, bir var xalq olaraq xəstə olasan.
Dünyada ermənilər qədər vandalizmi vəhşicəsinə həyata keçirən ikinci millət yoxdur. Azərbaycanın da üzvü olduğu “Silahlı münaqişə zamanı mədəni sərvətlərin qorunması haqqında”1954-cü il tarixli Haaqa Konvensiyası işğal olunan dövlətlərdə mədəni sərvətlərin qorunmasını qəsbkar dövlətin üzərinə bir vəzifə kimi qoymuşdur. Həmin konvensiyaya əsasən, hücum edən dövlətin işğal etdiyi ərazilərdə mədəni mülkiyyətin oğurlanmasının qarşısını almaq öhdəliyi də vardır. Həmçinin UNESCO-nun Silahlı Münaqişələr Zamanı Mədəni Mülkiyyətin Qorunması üzrə Komitənin 21 dekabr 2012 ci il tarixdə Parisdə keçirilən 7-ci sesiyasında Azərbaycan Respublikasının təşəbbüsü ilə ermənilər tərəfi tərəfindən dəyişdirildi.
Bizim əlimizdə 171 yaşayış məntəqəsinin keçmiş adı və yeni adı var. İndi də bu əməliyyatı Qarabağın işğal olunmuş ərazilərində həyata keçiriblər. Onlar hər an bizim xalqın mədəniyyətinə qəsd ediblər. Rayon və şəkər, qəsəbə, yaşayış məskənlərinin adının dəyişilməsi, ermənilə.dirmə də mədəniyyətə qəsdin tərkib hissəsidir. Gəlin
Ağdam, Tərtər, Kəlbəcər rayonları üzrə dəyişdirilmiş adlara diqqət yetirək.
1 Ağdam Akn
2 Kəlbəcər Karvacar
3 Kəlbəcər rayonu Şaumyan
4 Canyataq Cankatar
5 Çayqovuşan Xtasar
6 Əlimədədli Хаçenacur
7 Qazançı Tiqranakert
8 Ballıqaya Mesropavan
9 Marquşavan Leninavan
10 Əliağalı Kusaberd
11 Malikli Manik
12 Şahbulaq Kanqark
13 Mollalar Craşen
14 Kəngərli Daştamut
15 Ulubaba Gevorqasar
16 Yuxarı Çaylı Qerart Verin
17 Aşağı Çaylı Qerart Nerkin
18 Gülyataq Qaylataq
19 Papravənd Verin
20 Boyəhmədli Vanqasar
21 Yarımca Haşavan
22 Seysulan Arsavaşen
23 Güney Arequni
24 Ağdaban Antaqut
25 Umudlu Aknaberd
26 İmarət Qərvənd Hakarakaberd
27 Gülablı Varder
28 Dəmirçilər Hand
29 Qaracalı Hankadzor
30 Sarıdaş Berdaşen
31 İstisu Cermacur
32 Bağırlı İqadzor
33 Lev Levonaqyux
34 Yanşaq Lernansak
35 Babaşlar Suratav
36 Dədəvəng Vank
37 Malikli Manik
38 Həyat Lancik
39 Xaçındərbətli Armenakavan
40 Qozlu Vaquas
41 Kiçik Qarabəy Мохrataqe
42 Çələbi yurdu Craberd
43 Uşaq Qala (Kəlbəcər) Xoxanaberd- İşxanaberd
44 Füzuli Varanda
45 Qubadlı Sansar
46 Muradxanlı Taskaberd
47 Mincivan Micnavan
48 Zəngilan Kovsakan
49 Cəbrayıl Cırakan
50 Ayıbasanlı Karyagin
Qeyd:Yazı hazırlanarkən “Mədəniyyət Abidələrini Müdafiə Təşkilatı” İctimai Birliyinin araşdırmalarından istifadə edilib.
