Dünya ölkələrinin çoxunda əhali gündəlik danışıqda müxtəlif dillərdən istifadə etsə də, əksər ölkələrin bir rəsmi dili var. Bununla belə, dünyada müəyyən sayda daha çox rəsmi dili olan ölkələr var. Onlardan iyirmisi haqda hyazırladığımız məlumatı təqdim edirik.
Böyük Britaniya
Böyük Britaniya İngiltərə, Şotlandiya, Uels və Şimali İrlandiyadan ibarət dövlətdir. Heç də təəccüblü deyil ki, burada üç dilin rəsmi statusu var – ingilis, irland və şotland. Əhalinin əksəriyyəti, parlament və media ingilis dilindən istifadə etməyə üstünlük verir, digər dillər isə məişət səviyyəsində istifadə edilir.
Kanada
Kanadada əhalinin əksəriyyəti ingilis və fransız dillərində eyni dərəcədə yaxşı danışır, lakin ingilis dili gündəlik həyatda daha populyar olaraq qalır – insanların təxminən 70% -i bu dildə ünsiyyət qurur.
Belçika
Qərbi Avropa ölkəsinin üç rəsmi dili var – fransız, holland və alman. Əhalinin, demək olar ki, 60%-i holland dilində danışır, 40%-dən bir qədər azı fransızca danışır və az sayda insan ünsiyyət üçün alman dilindən istifadə edir.
1980-ci ilə qədər ölkənin dövlət dili fransız dili idi və Belçika əhalisinin əksəriyyətinin flamand olmasına baxmayaraq, 1967-ci ilə qədər yerli konstitusiya bu dildə yazılmışdı.
İsveçrə
Dünyanın ən çiçəklənən ölkələrindən biri olan İsveçrədə dörd rəsmi dil var. Gündəlik səviyyədə ən çox yayılmış dil alman dilidir, fransız dilinə tələbat bir qədər azdır, italyan və retoroman dillərinin payı isə xeyli aşağıdır. Demək olmaz ki, hər bir İsveçrə sakini dörd dildə danışır, amma hər kəs onlardan ən azı 2-ni bilir. Əhalinin əksəriyyəti yerli məktəblərdə, adətən, əsas xarici dil olan ingilis dilində də danışır.
Lüksemburq
Lüksemburq Avropanın mərkəzində kiçik bir dövlətdir, burada üç rəsmi dil var: Lüksemburq, fransız və alman. Lüksemburq dili alman və fransız dillərinin qarışığıdır, uzun müddət gündəlik ünsiyyətdə istifadə olunub, lakin rəsmi statusu yalnız 1984-cü ildə alıb.
Digər iki dil – fransız və alman dilləri də yerli əhali tərəfindən fəal istifadə olunur və Lüksemburqun bütün sakinləri onları bilir. Bundan əlavə, ingilis dili dövlət səviyyəsində təsdiqlənməsə də, onu öyrənmək məcburidir. Lüksemburq hökuməti fransız dilindən istifadə edir.
Hollandiya
Hollandiyanın iki rəsmi dili var – holland və friz dilləri. İkincisi yalnız Frizlandın yerli əhalisi tərəfindən istifadə olunur. Hollandiyalıların çoxu ingiliscə əla danışır, bir çoxları isə alman və fransızcanı yaxşı bilir.
İrlandiya
İrlandiyanın iki rəsmi dili var – irland və ingilis. Üstəlik, irland dilindən ölkə əhalisinin yalnız üçdə biri gündəlik ünsiyyətdə istifadə edir. İngilis dili, nə qədər qəribə səslənsə də, ölkədə dominant mövqeyə malikdir: sakinlərin 94%-ə qədəri bu dildə danışa bilir. Hər beşinci irlandiyalı da fransız dilində danışır, lakin onun dövlət dili statusu yoxdur.
Finlandiya
Finlandiyanın hazırda iki rəsmi dili var – fin və İsveç dilləri. Ölkə sakinlərinin təxminən 92%-i birinci, təxminən 6%-i isə ikinci dildə danışır. Finlandiyadakı iki rəsmi dil tarixin nəticəsidir, çünki ölkə İsveçlə siyasi, iqtisadi və ərazi baxımından çoxdan bağlıdır.
Kipr
Kipr de-yure vahid dövlət olsa da, onun ərazisi 1974-cü ildən iki yerə bölünüb: əhalisinin yunan dilindən istifadə etdiyi Kipr Respublikası və rəsmi dili türkcə olan Şimali Kipr Türk Respublikası.
Belarus
Belarus Respublikasında rəsmi səviyyədə iki dildən istifadə olunur – belarus və rus. Ancaq bu, bəlkə də, yeganə haldır ki, ikinci dövlət dili həyatın bütün sahələrində, hətta məişət səviyyəsində birinci dili tamamilə sıxışdırır. Xoşbəxtlikdən, Belarus əhalisi tədricən öz ana dilini qorumaq və öyrənmək ehtiyacını dərk edir və bu ölkədə Belarus dilini öyrənmək istəyənlər üçün pulsuz kurslar təşkil olunur.
Qazaxıstan
Qazaxıstanda vəziyyət bir qədər fərqli görünür. Bəli, qazax dili ilə yanaşı rus dili də rəsmi statusa malikdir, lakin burada əhali hər iki dildə qazaxca səlis danışır və onların hər birindən fəal şəkildə istifadə edir. Yeganə istisnalar qazaxların üstünlük təşkil etdiyi şəhərlərdən uzaqda yerləşən kiçik yaşayış məntəqələri ola bilər.
Qırğızıstan
SSRİ-nin dağılmasından sonra rus dilindən imtina etməmək qərarına gələn, hətta onu rəsmi səviyyədə təsbit edən başqa bir ölkə Qırğızıstandır. Bununla belə, əyalət sakinləri qırğız dilini unutmayıblar, həm gündəlik ünsiyyətdə, həm də həyatın bir çox sahələrində istifadə edirlər.
İsrail
Müsəlman ölkələrinin İsrailə münasibətini bilə-bilə bu ölkənin əhalisinin 20%-nin ərəb olduğuna inanmaq çətindir. Bu ölkədə, iki rəsmi dil var – ivrit və ərəb. Üstəlik, ikinci dil yəhudi məktəblərində təhsil üçün məcburidir; dövlət mediasında və həyatın digər sahələrində istifadə olunur.
İraq
İraq əhalisinin əksəriyyəti ərəbcə danışır. Ölkədə çox sayda etnik kürd var və bu dil də rəsmi status alıb.
Hindistan
Hindistanda rəsmi olaraq ingilis və hind dillərindən istifadə olunur. Uzun müddət Hindistan Böyük Britaniyanın müstəmləkəsi olub yerli əhaliyə ingilis dili yeridilib. Ölkə müstəqil olduqdan sonra hindlilər beynəlxalq dili unudulmamaq qərarına gəliblər və onu hind dili ilə birlikdə rəsmi dil kimi qəbul ediblər.
Filippin
Filippində iki rəsmi dil var – ingilis və Filippin (keçmiş taqaloq) dilləri. Ötən əsrin əvvəllərinə qədər ispan dili dövlət dili statusuna malik idi və bu günə qədər ölkədə geniş şəkildə danışılır.
Sinqapur
Bu kiçik ölkədə ingilis, çin, malay və tamil də daxil olmaqla dörd rəsmi dil var. Böyük etnik müxtəlifliyə baxmayaraq, sinqapurluların eyni anda dörd dildə danışması nadir halda rastlanır.
Burada ən çox yayılmış dil ünsiyyət üçün istifadə olunan və məktəbdə oxumaq üçün məcburi olan ingilis dilidir. Sinqliş kimi bilinən kreol dili ingilis və Çin dillərinə əsaslandığı üçün gündəlik həyatda da istifadə olunur.
Bundan əlavə, məktəblilər ana dillərini də öyrənirlər: sinqapurlular – tamil, çinlilər – Şimali Çin, malayziyalılar – malay.
Yeni Zelandiya
Dövlət dilləri ingilis, maori, Yeni Zelandiya jest dilidir.
Əhalinin 90%-i ünsiyyət üçün ingilis dilindən istifadə edir, amma bu, ənənəvi Britaniya versiyasından bir qədər fərqlənir.
Maori dili Yeni Zelandiyanın yerli dilidir və yalnız 1987-ci ildə rəsmi dil statusu alıb. Maori dilinin öyrənilməsi məktəblərdə məcburidir və hətta hökumət səviyyəsində və bir çox müəssisələrdə istifadə olunur. Əhalinin yalnız 9%-i bu dili mükəmməl bilir, Yeni Zelandiyalıların 1%-i isə ünsiyyət üçün Yeni Zelandiya jest dilindən istifadə edir.
CAR
Cənubi Afrika Respublikasında ingilis, afrikaans, zulu, xosa, venda daxil olmaqla 11 dil rəsmi statusa malikdir.
Müxtəlif etnik qruplar bir-biri ilə ingilis dilində ünsiyyət qurur. Bu dildən hökumətdə və mediada fəal şəkildə istifadə olunur, lakin əhalinin 10%-dən az hissəsi bunu əsas dil hesab edir.
Qərb və cənub bölgələrində hollandcaya bir qədər bənzəyən afrikaans kifayət qədər populyardır. Yerli dialektlər arasında zulu və xosa ən geniş yayılıb və hər bir Cənubi Afrika sakini ən azı 3 dildə sərbəst danışır.
Madaqaskar
Hind okeanının eyniadlı adasında yerləşən Madaqaskar ölkəsinin iki rəsmi dili var – malaqasi və fransız. Birincisi bütün adada danışılır, ikincisində keçmiş Fransa müstəmləkəsinin təhsilli əhalisi danışır. Madaqaskarın rəsmi dili bir vaxtlar ingilis dili idi, lakin 2010-cu ilin noyabrında yerli konstitusiyadan çıxarılıb.
Yazı İnternet materialları əsasında hazırlanıb.
