Bir ailənin həyatında ən vacib hadisələrdən biri yeni uşağın doğulmasıdır. Müasir uyğurlar uşağın doğulması və tərbiyəsi ilə bağlı bütün mərasimləri – doğulmaq, ad qoymaq, uşağın beşiyə təntənəli qoyulması – “boşuk toy”, qırx günlüyü – “kirik suyi” və s keçirirlər.
Adətə görə, qadın ilk övladını anasının evində dünyaya gətirir. Bu adət də öz mənşəyini matrilokal nikahdan götürür. Doğuşa 20-30 gün qalmış gənc qadının anası kürəkəninin evinə gedərək qızını evinə aparmaq üçün icazə – “tilep eliş” istəyir. Ananı qohumları və dostları hədiyyələrlə müşayiət edir.
Uşaq dünyaya gələndən ona və anaya qulluq kimi bütün məsuliyyətlər qızın ananın üzərinə düşür. Hesab edilir ki, yeni doğulmuş körpə və anası ilk qırx gün ərzində xüsusilə şər qüvvələrin təsirinə məruz qalır və buna görə də qorunmaq lazımdır.
12-ci gün ərin qohumları və molla dəvət olunur və adqoyma mərasimi keçirilir. Qırx günə qədər qadınlar ana evinə hədiyyələr və hazırlanmış xörəklərlə gəlirlər, anaya qızına qulluq etməkdə bir növ kömək olurlar.
Qırxıncı gün uşağı çimizdirmək ritualı – “kirik suyi” keçirilir. Bunun üçün bir tavaya bir çimdik duz, üzərlik, 1-2 ədəd təmiz şəkər və sikkə qoyulur. İştirak edənlərin hamısı iki taxta qaşıqdan istifadə edərək, su qabından boş bir qazana su tökürlər. Bu mərasimdə iştirak edən hər bir qadın körpə üçün öz arzusunu ifadə etməlidir. Uşaq bu suda yuyulur, bir az isinir, sonra ilk dəfə saç və dırnaqları kəsilir.
Sonrakı uşaqların doğulması və onların “kirik suyu” uşağın atasının evində baş verir.
“Kırık suyi”ndən sonra təyin olunmuş gündə gənc atanın valideynləri “boşuk toyu” – uşağın beşiyə təntənəli qoyulması üçün hədiyyələrlə ananın valideynlərinin evinə gəlirlər. “Boşuk toyu”na qadınlar, qohumlar, yaxın dostlar dəvət olunur.
Hazırda bir çox ailələrdə “çuşav toy” keçirmək adəti yenidən canlanır. Adət belədir: ilk günlərdə uşaq yeni yeriməyə başlayanda ayaqları bağlanılır. Sonra hörmətli bir yaşlı qadın bağları kəsir. Bundan sonra uşağın yıxılmayacağına və büdrəməyəcəyinə inanılır. Mərasim qadınlar və uşaqlar üçün əyləncə və yeməklərlə müşayiət olunur.
İnternet mənbələri əsasında hazırladı Kim BİLİR